Jak Polacy oceniają alternatywne modele życia rodzinnego

Rodzina w ostatnich latach podlega dość istotnym przemianom. Popularne współcześnie zjawiska, takie jak odkładanie decyzji małżeńskich i prokreacyjnych, wzrost liczby związków nieformalnych oraz życie w pojedynkę (tzw. singlowanie), coraz częściej znajdują akceptację społeczną, szczególnie wśród osób młodych.

W polskim społeczeństwie umacnia się przekonanie, że najważniejsze są miłość i zaufanie. Natomiast to, czy para decyduje się na ślub, czy też żyje w konkubinacie, nie ma już większego znaczenia. Odkładanie decyzji o ślubie lub całkowite odrzucenie sformalizowania związku praktykowane są coraz częściej, a społeczeństwo powszechnie aprobuje takie rozwiązania. Blisko dwie trzecie badanych (61proc.) akceptuje fakt, że młodzi ludzie, tymczasowo lub definitywnie, rezygnują z małżeństwa. Postawa ta wiąże się w znacznej mierze z religijnością badanych i jest tym większa, im rzadsze uczestnictwo w praktykach religijnych.

Ankieterzy CBOS-u pytali również o to, dlaczego – zdaniem Polaków – część młodych ludzi będących w wieku matrymonialnym nie decyduje się na zawarcie związku małżeńskiego. Dostrzegane powody różniły się w zależności od tego, czy dotyczyły kobiet, czy też mężczyzn.

Przyczyn spadku gotowości do zawarcia małżeństwa w przypadku kobiet respondenci upatrują przede wszystkim w obawie przed nieudanym małżeństwem (42 proc. odpowiedzi), w uznaniu małżeństwa za przeszkodę w karierze zawodowej (40 proc.), w dążeniu do życia bez zobowiązań (37 proc.). Jedna trzecia respondentów wskazuje na trudności ze znalezieniem odpowiedniego kandydata na męża (35 proc.), a co czwarty sugeruje preferowanie przez współczesne kobiety życia w związku nieformalnym (28 proc.) lub brak odpowiednich warunków mieszkaniowych (24 proc.). Wskazywano także na obawę przed pogorszeniem sytuacji materialnej (17 proc.), lęk przed obowiązkami rodzicielskimi (14 proc.), brak chęci posiadania dzieci (13 proc) oraz inne względy.

Przyczyn przedłużającego się stanu kawalerskiego Polacy upatrują w wyborze tzw. wolności, czyli życia bez zobowiązań (54 proc. odpowiedzi), w preferowaniu przez mężczyzn życia w związku nieformalnym (37 proc.) oraz w trudnościach ze znalezieniem odpowiedniej kandydatki na żonę (30 proc.). Istotną przyczyna jest także brak gotowości do podjęcia obowiązków rodzicielskich (28 proc.) oraz obawy przed nieudanym małżeństwem (23 proc.). Nieco rzadziej – zdaniem respondentów – mężczyźni odkładają decyzję o ślubie lub w ogóle się na niego nie decydują z obawy przed trudnościami materialnymi (21 proc.), w przekonaniu, że może to zaszkodzić ich karierze zawodowej (20 proc.), z powodu braku odpowiednich warunków mieszkaniowych (17 proc.) oraz niechęci do posiadania dzieci (12 proc.).

Z porównania w czasie powyższych odpowiedzi wynika, że zarówno mężczyznom, jak i kobietom coraz rzadziej przypisuje się motywację materialną, a więc obawę o pogorszenie sytuacji finansowej oraz brak odpowiednich warunków mieszkaniowych. Wzrosło natomiast przekonanie, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety nie zawierają ślubu ze względu na potrzebę wolności i braku zobowiązań.

Jeśli zaś decyzja o małżeństwie zapadnie, zdaniem coraz większej liczby badanych, nie ma znaczenia to, czy ślub będzie miał charakter cywilny czy wyznaniowy. Coraz więcej par decydujących się na małżeństwo zawiera wyłącznie ślub cywilny, rezygnując ze ślubu kościelnego lub odkładając go na późniejszy termin. Zjawisko to jest szczególnie zauważalne w największych aglomeracjach.

Jednak znaczenie przypisywane religijnemu wymiarowi małżeństwa nadal jest relatywnie wysokie. Oczywiście tym wyższe, im częstszy udział respondentów w praktykach religijnych. Ponad jedna czwarta respondentów (27 proc.) wychodzi z założenia, że najważniejszy jest ślub kościelny, który niesie ze sobą skutki prawne, czyli tzw. konkordatowy. Niewiele mniejszy odsetek (24 proc.) uważa z kolei, że wystarczający jest ślub cywilny, jednak za wskazane uznaje zawarcie również ślubu kościelnego.

[Na podstawie komunikatu z badań CBOS: badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (344) przeprowadzone metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 10 – 17 stycznia 2019 roku na liczącej 928 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski; komunikat CBOS oprac. R.Boguszewski]

Zdjęcie ilustracyjne: Unsplash (Samantha Gades) - FP