Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ wszczyna oficjalne postępowanie przeciwko Francji ze względu na wprowadzane prawo do pomocy w umieraniu

W piśmie procesowym z dnia 23 czerwca br., skierowanym do władz Francji, Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ stwierdził, że otrzymał wiarygodne informacje wskazujące na to, że zatwierdzenie wyżej wymienionego aktu prawnego doprowadzi do naruszenia obowiązku Państwa-Strony w zakresie poszanowania, ochrony i gwarantowania prawa do życia osób niepełnosprawnych.

Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ to ciało 18 niezależnych ekspertów, które monitoruje wykonywanie Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych. Członkowie Komitetu są niezależni, nie przyjmują instrukcji od rządów państw.

Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych to międzynarodowy traktat dotyczący praw człowieka, uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 13 grudnia 2006 r.; który wszedł w życie 3 maja 2008 r., gdy 20. państwo dokonało jego ratyfikacji.

Tym pismem procesowym Komitet wszczął dochodzenie, w którym zażądał od Francji dostarczenia dalszych informacji na temat proponowanej ustawy o prawie do pomocy w umieraniu. Niniejsze postępowanie jest bezpośrednim rezultatem petycji złozonej orzez międzynarodową, pozarządową organizację specjalizującą się w promocji i ochronie praw człowieka – The European Centre for Law and Justice (ECLJ) – skierowanej do Komitetu Narodów Zjednoczonych ds. Praw Osób Niepełnosprawnych, podpisanej przez prawie 15 tysięcy obywateli francuskich.

Petycja ECLJ została złożona na początku kwietnia, a 6 maja Komitet ds. Praw Osób Niepełnosprawnych wysłuchał przedstawicieli wnioskodawców, a 30 maja br. złożył oficjalne pismo procesowe z zażaleniem, w którym wykazano, że proponowana ustawa o prawie do pomocy w umieraniu narusza prawa osób niepełnosprawnych.

Obecnie postępowanie tej agendy ONZ przeciwko legalizacji eutanazji we Francji jest w toku w odniesieniu do prawa do pomocy w umieraniu.

Wydaje się, że proponowane kryteria kwalifikowalności… wydają się opierać na ableistycznym postrzeganiu jakości i wartości życia osób niepełnosprawnych. Ableizm definiuje osoby niepełnosprawne przez ich niepełnosprawność, charakteryzując je jako gorsze i podrzędne wobec osób pełnosprawnych.

W praktyce, zgodnie z proponowaną francuską ustawą, osoba niepełnosprawna, która cierpi, może kwalifikować się do udzielenia jej pomocy w umieraniu, natomiast osoba pełnosprawna, która cierpi, już nie! Jest to zgodne z tym, co Komitet nazywa ableistycznym.

Komitet ONZ jest również zaniepokojony brakiem alternatyw dla pomocy w samobójstwie, wprowadzeniem nowego przestępstwa, którym jest utrudnianie wspomaganego samobójstwa oraz minimalnym, obowiązkowym okresem na przemyślenie decyzji, który wynosi zaledwie dwa dni przed możliwością dokonania eutanazji lub samobójstwa wspomaganego.

Jednocześnie Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ w liście procesowym do francuskiego rządu wezwał organizacje społeczeństwa obywatelskiego do przesłania informacji na wyżej postawione pytania.

W odpowiedzi w dniu 1 sierpnia br. ECLJ przesłał Komitetowi pisemne memorandum wyjaśniające, w jaki sposób rząd aktywnie wspierał eutanazję osób niepełnosprawnych, szczegółowo odpowiadając na zadane pytania.

Jedna z poruszonych kwestii dotyczy osób objętych ochroną prawną, w szczególności osób pozostających pod kuratelą. Oparcie decyzji o eutanazji tylko i wyłącznie na wyrażonym przez nie życzeniu, jest szczególnie szokujące, gdyż osoby te są uznane za za niezdolne do dbania o własne interesy w podejmowaniu wszystkich innych decyzji niezależnie od tego czy są poważne, czy wręcz błahe.

ECLJ zachęciło również inne organizacje do przesłania swoich memorandów w tej sprawie, na co pozytywnie zareagowali Claire Fourcade w imieniu Francuskiego Stowarzyszenia Pomocy i Opieki Paliatywnej (SFAP) oraz Louis Bouffard w imieniu grupy Les Éligibles (Uprawnieni do eutanazji).

ECLJ podjęło akcję wyjaśniającą sytuację we francuskich i zagranicznych mediach, a także w Parlamencie Europejskim tłumacząc, że proponowana ustawa o eutanazji narusza prawa osób z niepełnosprawnościami.

Odpowiedź rządu francuskiego udzielona Komitetowi Praw Osób z Niepełnosprawnościami ONZ zostanie rozpatrzona podczas jego posiedzenia w dniach 11–29 sierpnia w Genewie. Jej treść nie jest jeszcze znana.

Ta sesja ONZ stanowi nowy etap w tym procesie. Prawdopodobnie Francja będzie zmuszona do wycofania swojego projektu ustawy o eutanazji: Komitet ten już wcześniej działał na podstawie Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych w poprzednich postępowaniach. W kwietniu 2025 r. zwrócił się do Kanady o przegląd przepisów dotyczących praw osób z niepełnosprawnościami.

Ten sam Komitet ONZ zwrócił się do Francji z prośbą o nie uśmiercanie Vincenta Lamberta w 2019 roku, ponieważ uznał, że był on pozbawiony pożywienia i wody z powodu swojej niepełnosprawności.

Więcej informacji TUTAJ

Źródło: ECLJ, opracowanie własne – 11 sierpnia 2025 r.