Stanowisko Polskiej Federacjai Ruchów Obrony Życia ws. projektu przyspieszonych urzędowych rozwodów – to godzenie w powagę małżeństwa i nierówne traktowanie

Prawo rodzinne nie różnicuje rodzaju małżeństwa. Konstrukcja prawna budująca związek małżeński jest taka sama zarówno w odniesieniu do małżeństw bezdzietnych, jak i do małżeństw z pełnoletnimi czy małoletnimi dziećmi – podkreśla Polska Federacja Ruchów Obrony Życia w stanowisku, odnoszącym się do projektu ustawy umożliwiającej rozwody w trybie administracyjnym, poza sądami.

Stanowisko PFROŻ dotyczy projektu nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (nr UDER24), opublikowanego na stronie Urzędu Rady Ministrów. Oświadczenie w tej sprawie podpisało 40 organizacji prorodzinnych zrzeszonych w PFROŻ. Proponowane zmiany zmierzają do wprowadzenia rozwodów na życzenie w urzędach stanu cywilnego, co – zdanie sygnotoriuszy oświadczenia – stanowi zagrożenie dla instytucji małżeństwa i jedności społecznej.

Projektodawcy nowej ustawy wprowadzają rozróżnienia godzące w równość małżeństw – zaznacza Federacja, zwracając uwagę, że w praktyce tworzone są dwie kategorie związków: małżeństwa z małoletnimi dziećmi i małżeństwa bez nich, te drugie traktowane są jako mniej istotne, które mogą zostać rozwiązane w sposób uproszczony.

Autorzy stanowiska wyrażają sprzeciw wobec ułatwienia drogi do rozwodu przy jednoczesnym braku odpowiednich procedur wspierających odbudowę związku. Nie do zaakceptowania jest tendencyjne ułatwianie rozwodu, przy jednoczesnym utrudnionym postępowaniu zmierzającym do ewentualnego przywrócenia życia rodzinnego – podkreślają.

Federacja zwraca również uwagę na ryzyko nadużyć. Urzędnik stanu cywilnego, w przeciwieństwie do sądu, nie dysponuje narzędziami umożliwiającymi ocenę prawdziwości oświadczeń małżonków o rozpadzie pożycia. Będzie to prowadzić do banalizacji znaczenia małżeństwa, powszechności rozwodów oraz nietrwałości więzi rodzinnych – czytamy w piśmie.

Organizacje prorodzinne apelują o wycofanie proponowanej reformy. Ich zdaniem, odpowiedzialny ustawodawca powinien uwzględniać wszystkie potrzeby społeczne, w tym dobro dzieci i stabilność rodzin.

Poniżej pełny tekst stanowiska PFROŻ:

Stanowisko Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia ws. projektu ustawy nt. rozwodów udzielanych przez urzędy stanu cywilnego

Mając na uwadze projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Numer projektu: UDER24), jaki ukazał się na stronie Urzędu Rady Ministrów, stanowisko w tej sprawie przedstawia 40 organizacji prorodzinnych, zrzeszonych w Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia:

1. Projekt ustawy zmieniającej Kodeks rodzinny i opiekuńczy przez wprowadzenie rozwodu pozasądowego, w praktyce „na życzenie” obojga małżonków bezdzietnych lub z pełnoletnimi już dziećmi, godzi w powagę i znaczenie instytucji małżeństwa. Jest kolejnym destrukcyjnym krokiem po rezygnacji z przeprowadzania procesu pojednawczego w sprawach rozwodowych. Posiedzenia pojednawcze miały na celu wsparcie małżeństwa przeżywającego kryzys, a ich likwidacja spowodowała wzrost liczby rozwodów. Proponowane wprowadzenie rozwodu pozasądowego stanowi zatem kolejny krok niszczący spójność społeczną i poczucie wzajemnej odpowiedzialności.

2. Urzędnik Stanu Cywilnego, który według projektu ustawy przyjmuje zgodne oświadczenia małżonków o trwałym i zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego, nie ma żadnych sposobów weryfikacji prawdziwości tych oświadczeń. Może to prowadzić do nadużyć, co nie sprzyja rzetelności postępowania administracyjnego. Sąd ma w tej kwestii prawne możliwości ustalenia prawdy obiektywnej o rzeczywistym rozkładzie pożycia.

3. Proponowane rozwiązania w uzyskaniu rozwodu poza sądem idą tak daleko, że formalności z tym związane mogą być przeprowadzone w każdym urzędzie stanu cywilnego na terenie kraju. Takie rozwiązanie prawne stanie się kolejnym sygnałem dla małżonków, którzy przeżywają jakikolwiek kryzys w związku, do ułatwionego rozwodu często bez należytej rozwagi. Będzie to prowadzić do oczywistej banalizacji znaczenia związku małżeńskiego i powszechności rozwodów oraz sprzyjać rozpadowi tkanki społecznej i nietrwałości więzi rodzinnej. Rozwiązania te są w oczywistej sprzeczności z Konstytucją RP oraz Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, które podkreślają znaczenie i potrzebę istnienia małżeństwa i rodziny.

4. Prawo rodzinne nie różnicuje rodzaju małżeństwa. Konstrukcja prawna budująca związek małżeński jest taka sama zarówno w odniesieniu do małżeństw bezdzietnych, jak i do małżeństw z pełnoletnimi czy małoletnimi dziećmi. Tymczasem projektodawcy nowej ustawy wprowadzają rozróżnienia godzące w równość małżeństw. Wprowadzają bowiem jakby dwa rodzaje małżeństw: te z małoletnimi dziećmi oraz te mniej ważne, bez małoletnich dzieci, których funkcjonowanie można bagatelizować prawnie oferując szybki i łatwy rozwód. Zwracamy uwagę, że w takich małżeństwach mogą znajdować się dzieci wprawdzie pełnoletnie, ale chore, wymagające opieki obojga małżonków lub dzieci jeszcze uczące się, niesamodzielne, dla których pełna rodzina i oparcie się na obojgu rodzicach tworzących wspólny dom, nadal ma duże znaczenie.
Odpowiedzialny i przewidujący ustawodawca powinien mieć na uwadze wszystkie, wielorakie potrzeby ludzkie i skutki projektowanych przez siebie rozwiązań prawnych.

5. Projekt z jednej strony wprowadza maksymalne ułatwienia dla rozwodów pozasądowych, a z drugiej utrudnienia, jeżeli jeden z małżonków chciałby unieważnić w ten sposób uzyskany rozwód na drodze administracyjnej. W takiej sytuacji konieczne byłoby postępowanie sądowe, co z pewnością jest trudniejsze dla wielu osób.

Nie do zaakceptowania jest tak tendencyjne różnicowanie, czyli ułatwianie rozwodu, przy jednoczesnym utrudnionym  postępowaniu, zmierzającym do ewentualnego przywrócenia związku małżeńskiego i życia rodzinnego.

Mając powyższe na uwadze wnioskujemy o rezygnację z projektu rozwodów udzielanych w procedurze pozasądowej.

W imieniu Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia:

Jakub Bałtroszewicz, prezes – Fundacja Jeden z Nas
ks. Tomasz Kancelarczyk, wiceprezes – Fundacja Małych Stópek
Grzegorz Nienartowicz, wiceprezes – Fundacja Ku Pełni Życia
Magdalena Bartoszewicz – Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna
Maria Gondek – Fundacja Fala Życia
Ewa Kowalewska – Klub Przyjaciół Ludzkiego Życia – HLI Polska
Rafał Szczypta – Rycerze Kolumba
oraz Antoni Szymański – Pro Ecclesia et Populo

Źródło: PFROŻ/ KAI – 30 czerwca 2025 r.